Obesitas is de term die wordt gebruikt om zwaarlijvigheid aan te duiden. Het gaat dan om overgewicht dat zo ernstig teveel is dat het gevaarlijk is. Obesitas kan zelfs fataal zijn. In deze kennisbank informeren we je over obesitas. We behandelen onderstaande vragen:

Wat is obesitas?

Sinds 1998 staat obesitas geregistreerd als een chronische ziekte. Dat betekent dat het onder medische behandeling valt. Iemand met obesitas heeft een overmatige hoeveelheid vet in het lichaam (niet alleen uiterlijk zichtbaar, maar dus ook innerlijk) dat er grote kans is op diverse gezondheidsrisico’s.

De hoeveelheid vet is veroorzaakt door diverse factoren, waaronder:

  • Een verstoring van de energiebalans (er komt meer energie binnen dan dat er verbruikt wordt);
  • De hoeveelheid voeding die wordt geconsumeerd (er wordt zoveel voeding gebruikt, dat de energie niet verwerkt kan worden);
  • Een beperkte hoeveelheid lichamelijke beweging (men beweegt te weinig om de energie te verbranden).

Iemand met obesitas is te dik. Het is aan mensen te zien dat ze zwaarlijvig zijn. Mensen met obesitas hebben de hele dag door hinder van hun ziekte. Het is voor hen moeilijk om in beweging te komen, langdurig te bewegen en normale alledaagse zaken goed uit te voeren.

 

Wat is morbide obesitas?

Er is ook wel eens sprake van morbide obesitas. Morbide obesitas is een ergere variant dan obesitas, met meer gezondheidsrisico’s. Morbide obesitas zal – sneller dan obesitas – fataal kunnen zijn.

Je BMI (Body Mass Index) is bij morbide obesitas een stuk hoger dan bij gewone obesitas.

Bij morbide obesitas is de vetmassa in zo’n grote hoeveelheid toegenomen dat spiermassa amper de kans krijgt om te versterken. Mensen met morbide obesitas zijn dikker dan mensen met obesitas, maar voelen zich vaak nog zieker. Zij kunnen vaak niet uit bed komen, hebben veel moeite om zich aan te kleden en klaar te maken voor de dag.

Omdat morbide obesitas is ontstaan door een verkeerd voedingspatroon, herhaalt het zich vaak. Mensen blijven eten om aan hun energiebehoefte te voldoen, waardoor de aanmaak van vet alleen maar versnelt.

 

Wanneer heb je obesitas?

Mensen die te dik zijn vragen zich vaak af wanneer je obesitas hebt. Er is namelijk een verschil tussen obesitas en overgewicht.

Om overgewicht en obesitas (en morbide obesitas) in kaart te brengen, moet je je BMI berekenen. Je Body Mass Index vertelt je hoe jouw gewicht zich verhoudt tot je lengte, je leeftijd en je geslacht. Een BMI-test kun je makkelijk online uitvoeren, bijvoorbeeld hieronder:


Wanneer je BMI 3- tot 35 bedraagt ben je licht obesitas in klasse 1 (ook wel zwaarlijvig genoemd). Bij een BMI van 35 tot 40 heb je ernstige zwaarlijvigheid en dus ernstige obesitas, obesitas klasse 2.

Bij een BMI van tussen de 40 en de 50 heb je morbide obesitas. Dat is obesitas klasse 3 en wordt ook wel ernstige zwaarlijvigheid genoemd.

Er is zelfs een term voor een BMI boven de 50: super obesitas. Dit overtreft dan ook morbide obesitas en is zeer ongezond.

 

Wat is het verschil tussen obesitas en overgewicht?

Het belangrijkste verschil tussen obesitas en overgewicht is dat veel mensen in Nederland te maken hebben met overgewicht. Van de Nederlandse bevolking is meer dan de helft te zwaar.

Overgewicht staat echter lager op de BMI-ladder dan obesitas. Bij een BMI van 25 tot 30 heb je te maken met overgewicht.

Je bent dan weliswaar te zwaar en te dik, maar het zal je nog niet heel erg belemmeren in je dagelijkse bezigheden. Het zijn vaak de mensen met overgewicht en obesitas klasse 1 die nog bereid zijn iets te doen aan hun overgewicht en op dieet gaan, gezonder gaan leven en eten en meer gaan bewegen.

Overgewicht kan ook tijdelijk zijn, bijvoorbeeld in een stressvolle periode. Denk aan de geboorte van een kind, het afstuderen, stress op het werk en ga zo maar door. Overgewicht is vrij snel en eenvoudig te verhelpen door op voeding, beweging en levenswijze te letten. Bij mensen met obesitas is dat stadium wel gepasseerd.

Een ander belangrijk verschil is dat overgewicht nog niet iets is waarvoor medisch ingrijpen kan worden overwogen. Dat is bij obesitas wel aan de orde.

 

Wat is de oorzaak van obesitas?

Er is veel onderzoek gedaan naar obesitas. De belangrijkste oorzaak van obesitas zijn een energierijke voedingswijze. Je eet veel meer dan je verbruikt. In dat geval doorloop je eerst de stadia van dikker worden en overgewicht. Pas je dit niet aan en wordt het alleen maar meer? Dan zak je af naar vormen van obesitas. Dit verergert en versnelt wanneer je weinig beweegt.

Een andere oorzaak kan ziekte zijn. Bijvoorbeeld de ziekte van Cushing kan leiden tot overgewicht en obesitas. Medicijngebruik kan daar ook voor zorgen.

Mensen met een eetstoornis of eetziekte lopen logischerwijs ook meer kans om obesitas te krijgen.

Veel stress, weinig slaap en genetische aanleg (zit het in de familie) zijn andere factoren die kunnen leiden tot obesitas.

De meest voorkomende oorzaak is echter een toename van koolhydraten, afgezet tegen eiwitten en vetten, binnen de voeding. Zeker fructose is een belangrijke aanstichter van obesitas.

 

Wat zijn de symptomen van obesitas?

Zoals gezegd zijn de gevolgen van obesitas niet mis. Ze vormen een waar risico voor je gezondheid. Er zijn meerdere gevolgen van obesitas. Als je obesitas hebt, wil dat niet betekenen dat je met alle symptomen te maken krijgt. Het zal vaak om een combinatie gaan. Hieronder worden de meeste symptomen kort besproken.

 

Suikerziekte

Heb je vaak dorst, moet je veel plassen? De kans bestaat dat je suikerziekte hebt. Andere symptomen van suikerziekte zijn: rode en branderige ogen, vermoeidheid, wazig of dubbel zien, kortademig zijn, pijn in de benen tijdens het lopen, moeilijk genezende wonden en terugkomende infecties.

 

Verhoogd cholesterol

Dit is moeilijk te zien. Het nadeel is dat een te hoog cholesterol kan leiden tot hart- en vaatziekten. De gezondheidsrisico’s zijn dus heel groot.

 

Hart- en vaatziekten

Ervaar je pijn op de borst bij inspanning of in rust? Heb je last van overmatig zweten, misselijkheid, vermoeidheid, kortademigheid en houd je vocht vast? De kans bestaat dat je hart- en vaatziekten hebt. Zeker als je ook moeilijk kan slapen, duizelig bent, een prikkelhoest hebt als je in bed lig en pijnlijke benen hebt, is het raadzaam om naar de huisarts te gaan.

 

Hoge bloeddruk

Je herkent een te hoge bloeddruk aan hoofdpijnen, oorsuizingen, dansende vlekken voor de ogen, neusbloedingen, kortademig zijn, hartkloppingen, afnemende spierkracht en aanhoudende krampen.

 

Slaapapneu

Ben je overdag slaperig en snurk je luid als je slaapt? Als je onrustig slaapt en ook momenten je adem stilhoudt, kan het zijn dat je last hebt van slaapapneu.

 

Artrose

Heb je last van pijnlijke of stijve heupen, enkels en knieën? Dan is de kans groot dat je artrose hebt. Dat komt omdat je lichaam veel gewicht mee moet dragen, wat zijn tol is gaan eisen.

 

Onvruchtbaarheid

Vrouwen en mannen met obesitas hebben een verminderde zaadkwaliteit. Bij vrouwen is de cyclus onregelmatig, blijft de menstruatie uit. Bij mannen neemt de kwaliteit van het zaad enorm af.

 

Overige klachten

Andere symptomen van obesitas zijn pijn in de rug, een depressief gevoel, astma, maagzuurbranden, jicht en astma of langere momenten van kortademigheid. Herken je een of meerdere klachten? Ga dan naar de huisarts.

 

Wat zijn de gevolgen van obesitas?

Obesitas leidt tot een achteruitgang van de kwaliteit van je leven. Mensen met obesitas hebben moeite om dagelijkse activiteiten uit te voeren, zoals boodschappen doen, het huishouden, koken en ga zo maar door. Vaak vereenzamen ze en leidt obesitas tot psychische problemen. Denk aan weinig zelfvertrouwen, een laag zelfbeeld en depressie.

Maatschappelijk gezien is obesitas een groot probleem. Tegenwoordig wordt tien procent van de ziektelast in ons land gewijd aan obesitas. Dat betekent dat er steeds meer mensen met obesitas te maken hebben.

Wat kun je doen tegen obesitas?

Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Door gewoon gezond te gaan eten en voldoende te bewegen, kun je overgewicht – en daarmee ook obesitas klasse 1 tot en met 3 – voorkomen.

Heb je al te maken met overgewicht of obesitas? Dan is het zaak om hier met veel discipline mee om te gaan.

Je zou een eiwitdieet of koolhydraatarm dieet kunnen overwegen, of proberen gezonder te gaan eten. Maar wanneer je al zo zwaar bent, dat het je belemmert, is het zaak om professionele medische hulp in te schakelen. Je huisarts is daarbij vaak de eerste persoon. Die kan verschillende zaken voorstellen, zoals:

 

Diëtist

Een diëtist gaat samen met jou een nieuw voedingspatroon vaststellen. Volgens dat patroon zou je vet moeten verliezen en af moeten vallen. Binnen dat dieet wordt ook gekeken naar beweging, want door meer beweging kunnen de klachten nog verder afnemen.

 

Medisch ingrijpen

Het kan ook zijn dat de dokter besluit dat medisch ingrijpen noodzakelijk is. Je kan dan denken aan een liposuctie. Daarbij wordt het vet weggezogen uit je lichaam. Dit is niet zonder risico en wordt vaak alleen gedaan als een andere oplossing niet tot de mogelijkheden behoord. Een andere medische ingreep zou een maagverkleining kunnen zijn. Je maag wordt dan verkleind, waardoor er minder in kan en je dus ook minder kan eten. Op die manier zou je op natuurlijke wijze in staat moeten zijn om veel gewicht te verliezen.

 

Obesitas, een hardnekkig probleem

Je hebt in onze kennisbank kunnen lezen over obesitas, morbide obesitas, de gevolgen, de symptomen en de behandeling. We kunnen concluderen dat voorkomen beter is dan genezen. Wil je meer weten? Bezoek dan onderstaande websites:

Obesitas Kliniek over obesitas – http://www.obesitaskliniek.nl/over-obesitas/

Novarum – https://www.novarum.nl/eetproblemen/obesitas

De Obesitas Vereniging – http://www.obesitasvereniging.nl/